Lettertypes met schreven: gratis fonts en wetenswaardigheden

Lettertypes met schreven stralen vaak een zweem van nostalgie uit, maar kunnen ook een heel moderne uitstraling hebben. Voor elke stijl zijn er gratis fonts te vinden, waarvan wij er een paar op een rijtje hebben gezet.

Deze lettertypes danken hun naam aan de extra kleine streepjes aan de uiteinden van de letters, de schreven. Dit uit het Engels overgenomen woord is zo in onze taal ingeburgerd, dat de andere benaming “antiqua” wat buiten gebruik is geraakt. Maak het is ook nog steeds correct om behalve van lettertypes met schreven ook te spreken van antiqua-lettertypes.

Het verschil tussen een lettertype met schreven en antiqua

De woorden volgen in dit geval geen logische hiërarchie. “Antiqua” wordt enerzijds gebruikt als synoniem voor een lettertype met schreven, maar is tegelijkertijd ook de naam van een letterfamilie waaronder alle lettertypes van Romeinse oorsprong zijn samengevat (in tegenstelling tot de gotische lettertypes, die daar niet toe behoren). Om geen twijfel te laten opkomen, duikt zo nu en dan het begrip “antiqua-lettertypes met schreven” op.

De antiqua-letterfamilie is wederom onderverdeeld in drie groepen lettertypes:

• antiqua (serif)
• egyptienne (slab serif)
• grotesk (sans serif)

Onder lettertypes met schreven verstaan wij de eerste twee groepen. Egyptienne resp. slab serif staat voor zeer duidelijke schreven, die onder designers sinds enkele jaren weer steeds populairder worden. Moderne fonts voeren in hun naam soms een dienovereenkomstige aanvulling, vooral wanneer ze in twee varianten voorkomen zoals bijvoorbeeld Roboto, die ook kan worden gedownload als Roboto Slab. Ook de toevoeging “serif” komt voor en voor grotesk-lettertypes wordt “sans” aan de naam toegevoegd.

Die Hauptschriftgruppe Antiqua (Serif) ist weiterhin unterteilt in:

• renaissance-antiqua
  • Venetiaanse renaissance-antiqua
  • Franse renaissance-antiqua
• preclassicistische antiqua
• classicistische antiqua

Voorbeelden van de afzonderlijke lettertypegroepen vindt u verder naar beneden.

Het gebruik van lettertypes met schreven

Ook wanneer sommigen ze ouderwets vinden, zijn lettertypes met schreven bij lange teksten gerechtvaardigd en hebben duidelijke voordelen ten opzichte van de groteske lettertypes. Juist de verondersteld nutteloze krulversieringen leiden het oog en versnellen zo het lezen. Daarmee zijn ze voor omvangrijke lopende teksten de eerste keus, en dat is waarom alle kranten, de meeste magazines en bijna alle boeken met lettertypes met schreven worden gedrukt.

Daarentegen zijn er sommige gebieden waar de grotesk-lettertypes duidelijk beter passen of vaker worden gebruikt.

Lettertypes met schreven zijn minder gebruikelijk bij:

• Heel kleine lettergroottes: Bij de letterlijke “kleine lettertjes” of in voetnoten spreken de feiten tegen een lettertype met schreven. Dit kan vanaf 8 pt en kleiner nog maar moeilijk worden ontcijferd, omdat de dwarsbalken voor je ogen vervagen. Wie zijn doelgroep goed wil bereiken, kan hier beter grotesk-lettertypes gebruiken.
• Grote lettergrootte: Voor headlines worden graag lettertypes zonder schreven gebruikt, wat voornamelijk is bedoeld om deze af te grenzen van andere tekstgedeelten (in een lettertype met schreven). Dit onderscheid kan echter ook op een andere manier worden gemaakt, en in het algemeen is er niets tegen op het gebruik van een lettertype mét schreven.
  De headline kan bijvoorbeeld ook worden gedrukt in een cursieve lettertypestijl. Veel kranten gebruiken ook voor de koppen een lettertype met schreven en plaatsen de subheadline in een grotesk-lettertype.
  Bij een extreme lettergrootte zoals bijvoorbeeld op affiches moet echter voorzichtig te werk worden gegaan. Hier dient het gekozen lettertype van tevoren beslist in de gewenste grootte te worden getest. Want sommige schreven worden dermate opgeblazen tot enorme balken, dat ze de totale indruk geen goed doen.
• Bij webteksten: Vanwege de lagere resolutie op beeldschermen worden de schreven in sommige gevallen niet goed weergegeven, zodat het lettertype een nogal “onregelmatige” indruk maakt. Naarmate de kwaliteit van de monitors beter wordt, wordt dit probleem echter steeds kleiner. Anderzijds vinden veel webdesigners lettertypes met schreven ongeschikt voor een jeugdige presentatie. Ondertussen zijn schreven weer trendy, en bovendien zijn er heel moderne, nieuwe schreefletters. Een magazine op internet kan daarom net zo worden vormgegeven als een gedrukt exemplaar: schreven voor de lopende tekst, geen schreven voor de koppen. Bij heel aparte lettertypes dient men echter de backfall fonts in geen geval te vergeten.

Klassieke schreefletters

Sommige lettertypes met schreven waren eeuwen geleden al zo uiterst verfijnd, dat ze ook tegenwoordig in gedigitaliseerde vorm een goed figuur slaan.  Een paar van hen zoals bijvoorbeeld bodoni en garamond worden vaak in magazines gebruikt.

Garamond behoort naast Palatino en Sabon tot de Franse renaissance-antiqua.

Tot de preclassicistische antiqua behoren Baskerville, Rotis Serif en Times New Roman. Tot de klassicistische antiqua worden Bodoni, Clarendon en Didot gerekend.

Georgia is een nieuwe antiqua die Matthew Carter in 1993 voor Microsoft heeft ontworpen en die in 2011 werd aangevuld en sindsdien op de markt is onder de naam Georgia Pro. Deze wordt gezien als de moderne versie van de klassieke schreefletter.

Een overzicht van de klassieke schreefletters:

Waarom de Romeinen als schreven gebruikten

De kleine dwarsbalken vinden hun oorsprong in de klassieke oudheid, zoveel is zeker. Maar de meningen lopen uiteen over het feit of ze technisch noodzakelijk waren, omdat bij het aanbrengen van teksten op stenen de beitel immers ergens moest worden aangezet. De beroemde Zwitserse typograaf Adrian Frutiger vermoedde daarentegen, dat de Romeinen het uiteinde van een streep extra benadrukten om het effect van licht en schaduw te versterken en om de afzonderlijke letters meer stevigheid te geven. Maar velen zien de schreven ook als een puur decoratief element.

Gratis lettertypes met schreven

Nostalgisch of modern: Er bestaan allerlei uitvoeringen van lettertypes met schreven – en sommige daarvan zijn zelfs gratis. Een kleine selectie ziet u hier.

Antic Slab

Deze moderne slab serif werd speciaal ontworpen voor headlines van kranten en magazines, maar is ook heel goed leesbaar op websites.

Naar het lettertype

Avrile Serif

De designer levert met Avrile Serif een gemoderniseerde versie van Noto Serif.

Naar het lettertype

Bellefair

Het karakteristieke aan Bellefair is de duidelijk hogere bovenlengte, die met de geringe dikte van de letters en de heel lichte schreven voor een vrolijke elegantie zorgt.

Naar het lettertype

Benne

Met de groeten van Harry Potter. Dit lettertype siert de covers van de nieuwere Duitse en Engelse boeken over de tovenaarsleerling. Het past vooral heel goed, wanneer iets er verouderd moet uitzien.

Naar het lettertype

Kurale

Kurale is afgeleid van Gabriela en ziet er zeer harmonisch uit. Eerder ongeschikt voor lopende teksten, ontwikkelt dit lettertype zijn grote kracht in korte teksten en koppen.

Naar het lettertype

Neumann

Dit font is afgestemd op de Didone-lettertypes uit de 18e eeuw, maar kreeg een iets hoekiger, zakelijker uiterlijk.

Naar het lettertype

New Standard

Alexey Kryukov introduceerde in opdracht van Adobe een lettertype uit de eerste helft van de 19e eeuw op de computer – onder de naam Old Standard. New Standard werd de gratis variant hiervan.

Naar het lettertype

Spectral

In opdracht van Google ontwikkelde Production Type een font dat in de eerste plaats is bedoeld voor presentaties die veel tekst bevatten. Daar ontplooit Spectral ook zijn gehele potentieel.

Naar het lettertype

Typey McTypeface

Dit font combineert ontleningen van oude lettertypes met verfrissende moderne details. Het is vooral geschikt voor feestelijke gelegenheden.

Naar het lettertype