Ambigram ontwerpen in 5 stappen

Ambi-wat? Ook nog nooit gehoord van een ambigram? Da’s jammer, want ambigrammen zijn bijzonder. Ze maken een moderne, smaakvolle en gewoon trendy indruk. Maar voor het maken ervan is veel grafische behendigheid en een zorgvuldige voorbereiding nodig. Precies op tijd voor de eerste “dag van het ambigram” hebben we een tutorial voorbereid. Daarin leert u de afzonderlijke fasen van het ontwerp van een ambigram kennen en komt u te weten hoe u bij de vormgeving van een ambigram het best te werk kunt gaan.

Inhoudsopgave van de bijdrage

• Keuze van de letterparen
• Keuze van het passende lettertype
• Keuze van de geschikte schrijfwijze
• Over elkaar leggen van de letters en markeren
• Proberen, afwijzen, corrigeren

Talrijke bedrijven maken al gebruik van ambigrammen om hun merk te presenteren, waaronder ondernemingen als de Deutsche Bank, de online-reisaanbieder opodo of de fabrikant van muziekafspeelapparatuur Sonos. Ambigrammen zijn een speciale vorm van beeld-/woordmerken. Ze worden vaak gebruikt als logo’s, omdat ze berusten op puntsymmetrie en ook nog leesbaar zijn nadat ze 180° zijn gedraaid. Bekend werden ze vooral door de bestseller van Dan Brown “Het Bernini mysterie”.

Ambigrammen die als woordmerken worden gebruikt, moeten er niet alleen goed uitzien, maar ook goed leesbaar zijn. Dit vormt een bijzondere uitdaging en is vaak het doorslaggevende, cruciale punt dat heel veel moeite en tijd kost. Voltooide ambigrammen zien er gewoon logisch en consistent uit. Voor het maken ervan is echter een abstract denkvermogen nodig, grafisch talent en een gestructureerde werkwijze.

De eenvoudigste variant van een ambigram ontstaat direct uit de letters van een woord die ter beschikking staan, en noch veel veranderd, noch omgezet moeten worden.  Voor het maken van een ambigram is in sommige gevallen een palindroom heel geschikt. Dit is een volgorde van letters die zowel vanaf links als vanaf rechts kan worden gelezen, zoals bijvoorbeeld “OTTO”. Waarbij de volgende schrijfwijze alleen met een minimale verandering als ambigram kan worden gebruikt: “o++o”.

Moeilijker wordt het bij langere woorden en verschillende lettervolgordes.

De afzonderlijke fasen van de vormgeving van een ambigram

Aan de hand van een voorbeeld laten we u zien hoe u een ambigram stap voor stap vormgeeft.

Stap 1: Keuze van de letterparen

Laten we aannemen dat u van de naam “Peter” een ambigram wilt maken. Daarvoor rangschikken we eerst de letterparen die aan elkaar moeten worden aangepast.

In het geval van “Peter” hebben we een klein voordeel. Want de drie middelste letters zijn al gelijk. Natuurlijk is dit nogal een uitzondering. Bij langere of ingewikkelder woorden met een ongunstig aantal letters kan men ook direct twee of meerdere letters tot een groepje samenvoegen en vervolgens deze groepen aan elkaar aanpassen.  Voor deze tutorial, die bedoeld is voor beginners die een ambigram willen ontwerpen, willen we het ons echter niet nog moeilijker maken! Ins ons voorbeeld hoeven we ons dus niet bezig te houden met vijf, maar slechts met drie letterparen. R en P, E en E, T en T.

Stap 2: Keuze van het passende lettertype

De voorkeur voor een bepaalde font hangt af van zowel de geschiktheid voor verandering als van onze bedoeling. Willen we een beeld- en woordrijke stijl bereiken of liever een duidelijke? Veranderingen kunnen, tegen alle verwachtingen in, beter worden uitgevoerd bij lettertypes zonder schreefjes, dan lettertypes met schreefjes of in fractuur gezette tekst. In dit geval hebben we gekozen voor het heel duidelijke en optisch vertrouwde lettertype Univers Condensed. Dit overtuigt met een goede lettergeometrie, een compact karakter en een zeer goede leesbaarheid.

Stap 3: Keuze van de geschikte schrijfwijze

Deze stap hoeft niet per se na de keuze van het lettertype te komen, maar ook niet noodzakelijkerwijs ervoor. Stap 2 en stap 3 lopen vaak in elkaar over. Hier is grafisch gevoel en ervaring vereist. In dit geval gebruiken we de gangbaarste schrijfwijze “Peter” met hoofdletters en kleine letters. Natuurlijk zouden ook “PETER”, “peter” of “pETEr” mogelijk zijn geweest, afhankelijk van het gekozen lettertype en het idee dat we al in ons hoofd hebben. Eén variant heb ik nog in petto, maar daarover later meer.

Stap 4: Over elkaar leggen van de letters en markeren

De sortering en combinatie van de afzonderlijke letterparen, hier P en r, e en e, t en t, leidt tot betere inzichten, wanneer twee verschillende, contrastrijke kleuren worden gebruikt. Hier laten zwart en rood zien, waar aangepast, weggelaten, gewist of aangevuld moet worden.

Stap 5: Proberen, afwijzen, corrigeren

In de vijfde stap begint vervolgens het eigenlijke, creatieve werk. Net als bij alle creatieve prestaties kunnen het resultaat en de inspanning om iets te bereiken moeilijk worden voorspeld, normaal gesproken helemaal niet. Vermoedelijk is men creatiever wanneer men door ervaring weliswaar oplettend is met betrekking tot onnodige omwegen, maar zich desondanks niet te veel laat beknotten of afremmen.

Tot aan het definitieve resultaat werden de letters iets in elkaar geschoven, uit de overlappingen werden negatieve vormen ontwikkeld, streepdiktes aangepast, vereenvoudigd en steeds weer gedraaid en vergeleken.

Uiteindelijk ziet het voltooide ambigram van het woord “Peter” er dan zo uit:

Men voelt al aan dat de belangrijkste veranderingen zich al na het over elkaar leggen van de woorden voordoen, maar pas de afsluitende wijzigingen maken er een elegant ambigram van. Als alternatief kan men ook met kapitalen werken en het geheel een wat hoekiger uiterlijk geven:

Namaken! – Let op, verslavingsgevaar!

Het “ideale” of “enig mogelijke” ambigram bestaat niet. Individuele voorkeuren, de taalachtergrond en het desbetreffend beschikbare lettertype hebben grote invloed op het resultaat. Een reden te meer om gewoon eens te beginnen en te testen hoe ver men komt. Maar let op, het ontwerpen van een ambigram kan verslavend zijn!

Internationale dag van het ambigram

Roland Scheil heeft 20 juli 2016 uitgeroepen tot de eerste “dag van het ambigram”. Meer informatie is te vinden op www.ambigramm.net.

Doe mee en ontwerp een ambigram!

Meer voorbeelden uit de “pen” van onze gastauteur Roland Scheil:

© Roland Scheil www.ambigramm.design